Skup się na tym co robisz a efekty będą od razu lepsze…

Często słyszymy, lub sami mówimy skup się na tym co robisz, skoncentruj się na zadaniu, uważaj na lekcjach, nie rozpraszaj się tak łatwo, nie przeskakuj z tematu na temat… itd. Wszystkie te wypowiedzi dotyczą naszej uwagi. Czym zatem jest uwaga, jak wpływa na nasze myślenie, pamięć i uczenie się i czy można ją ćwiczyć, żeby być bardziej uważnym?

Uwaga

Uwaga to jeden z procesów poznawczych, obok pamięci, myślenia i spostrzegania, jakie wykorzystujemy w naszym codziennym życiu. Uwaga jest konieczna do przebiegu wszystkich innych procesów poznawczych.

Można wyróżnić kilka głównych komponentów uwagi:

• Selektywność (ang. selective attention) – czyli zdolność do wyboru jednego lub kilku bodźców do przetwarzania przy jednoczesnym tłumieniu innych bodźców z otoczenia. Na przykład dziecko uczące się w domu tabliczki mnożenia musi sobie poradzić z dystraktorami w postaci roześmianych głosów koleżanek i kolegów bawiących się na podwórku przed domem.
• Podtrzymywanie uwagi (ang. sustained attention) – utrzymanie uwagi na wybranym aspekcie przez dłuższy czas na przykład czytanie książki. Jako jeden z najczęstszych przykładów czujności w literaturze podaje się żołnierza na warcie. Innym przykładem może być gra na komputerze, w której na przykład podążamy za określonym obiektem.
• Podzielność uwagi (ang. divided attention) – zdolność do jednoczesnego skupienia uwagi na więcej niż jednym bodźcu lub wykonywanych operacjach, np. robienie na drutach i nauka języka obcego przy użyciu telefonu i słuchawek.
• Przerzutność uwagi (ang. alternating attention) – przełączanie się pomiędzy różnymi bodźcami lub wykonywanymi zdaniami, np. uczenie się do egzaminu i zerkanie na telewizor.

Nasza uwaga może być wzbudzana przez otoczenie w sposób mimowolny (ang. bottom-up attention) tzn. niezależny od nas lub w sposób jak najbardziej świadomy i jest to uwaga dowolna (ang. top-down attention). Przykładem wzbudzenia uwagi mimowolnej może być hałas przewracającego się drzewa podczas jazdy rowerem ścieżką przebiegającą przez środek lasu. Bodziec jest niespodziany i nagły. Natomiast przykładem wzbudzania uwagi dowolnej jest wybranie kanału z meczem Ligii Mistrzów w TV.

Wpływ uwagi na to co robimy

Jednym z czynników wpływających na poziom wykonywania działania jest poziom koncentracji uwagi – wraz ze wzrostem koncentracji zwiększa się poziom wykonania zadania, a wraz ze spadkiem koncentracji zmniejsza się.

Uwaga jest niezbędna w codziennym życiu każdemu z nas. Są jednak pewne zawody, gdzie wymagania dotyczące selektywności, koncentracji, podzielności i przerzutności uwagi są szczególnie wyśrubowane – mam tutaj na myśli pilotów. W końcu, życie setek pasażerów samolotów zależy od tego jak piloci radzą sobie z mnóstwem zegarów, wskaźników, przycisków, radarów, komunikatów z wieży kontrolnej (podobnie wysokie wymagania w tym zakresie dotyczą kontrolerów ruchu lotniczego) itd.

Zaburzenia uwagi

Do najczęstszych powodów zaburzonej selektywności lub podtrzymywania uwagi należy wskazać uszkodzenia mózgu, starzenie się, a także problemy psychiczne tak jak ma to choćby miejsce w przypadku zaburzeń nastroju czy zaburzeń lękowych. Coraz więcej badań prowadzonych jest w kierunku weryfikacji hipotezy, że zaburzenia tarczycy, w tym nadczynność i niedoczynność tarczycy również wpływają negatywnie na uwagę (i pamięć).

Trening uwagi

Na szczęście, można ćwiczyć swoje procesy uwagowe i do pewnego stopnia wzmacniać je. Jednym ze sposobów jest trening behawioralny polegający na stopniowym zwiększaniu materiału, na którym należy skupić uwagę (np. czytanie ze zrozumieniem tekstu). Coraz popularniejsze są również specjalne programy komputerowe, przy pomocy których można ćwiczyć poszczególne funkcje uwagi.

Źródło

Lezak M., Howieson D., Bigler E., Tranel D. Neuropsychological Assessment, 5 Edition, Oxford